เรียนรู้เรื่องธาตุอาหาร จากคลิปบรรยายของ รศ.ดร.ยงยุทธ โอสถสภา

ช่วงนี้ผมกำลังสนใจความรู้และงานวิจัยเกี่ยวกับพืชและอาหารพืช จากการสืบค้นเรียนรู้จากกูเกิล ผมพบว่า คลิปบรรยายของ รศ.ดร.ยงยุทธ โอสถสภา เป็นสื่อการเรียนรู้ที่ดีที่สุดคลิปหนึ่ง  เพื่อให้ตนเองได้เรียนรู้ลึกและละเอียดมากขึ้น จึงจับประเด็นมาไว้ เผื่อท่านผู้อ่านจะได้ประโยชน์ด้วยครับ

ความรู้เบื้องต้นที่จำเป็นต้องทราบ

• อาหารพืชมี ๑๖ ชนิด แบ่งตามปริมาณที่พืชต้องการเป็น ๓ กลุ่ม ได้แก่ 
• ธาตุที่ใช้เยอะ ๙ ตัว (มหธาตุ) ได้แก่  ไนโตรเจน ฟอสฟอรัส โพแทสเซียม แคลเซียม แมกนีเซียม กัมมะถัน (๖ ตัวนี้ได้จากในดิน) คาร์บอน ออกซีเจน และคาร์บอน (สามธาตุนี้ได้จากในอากาศ)
• ธาตุที่ใช้น้อย (แต่ต้องมี เรียกว่า จุลธาตุ) ๙ ตัวได้แก่ เหล็ก ทองแดง แมงกานีส สังกะสี โมลิบดินัม คลอรีน นิกเกิล และโบรอน
• ธาตุในโตรเจน
• มีอยู่ในอินทรีย์วัตถุมาก  ส่วนในหิน ในแร่ มีน้อยมาก  
• จุลินทรีย์จะเป็นผู้ย่อยและนำไนโตรเจนออกมาจากอินทรีย์วัตถุ ที่ละน้อย ๆ ช้า ๆ 
• ในพืชตระกูลถั่วจะมี จุลินทรีย์ชื่อ ไรโซเบียม จะตรึงไนโตรเจนมาไว้ในปมราก 
• ฟอสฟอร์รัส 
• มีอยู่ในหินและแร่มาก มีในอินทรีย์วัตถุน้อยมาก 
• จะถูกตรึงไว้ในดิน ปลดปล่อยช้ามาก พืชไม่สามารถนำมาใช้ได้ 
• ในดินมีเชื้อราชนิดหนึ่งชื่อ ไมครอไรซ่า จะขอน้ำตาลจากรากพืช แล้วดูดธาตุอาหารจากดินมาให้พืช  (ซื่อสัตย์มาก)
• ความเป็นกรด-ด่างของดิน มีผลต่อการปลอปล่อยฟอสฟอร์รัสของดินมาก  
• ถ้าดินเป็นกรดมาก จะทำปฎิกิริยากับเหล็ก อะลูมิเนียม ตกตะกอน พืชดินไม่ได้
• ถ้าเป็นด่างมาก จะทำปฏิกิริยากับแคลเซียม แมกนีเซียม หรือปูน ไม่ละลายน้ำ พืชจึงกินไม่ได้
• โพแทสเซียม
• มีในหินและแร่เช่นเดียวกับฟอสฟอร์รัส ปุ๋ยอินทรีย์มีโพแทสเซียมน้อย และถูกตรึงไว้ไม่ให้พืชกิน เช่นกัน
• ถ้าพืชขาดธาตุอาหารอย่างรุนแรงจะแสดงอาการออกมาทางใบ ถ้าเป็น NPK จะแสดงออกที่ใบล่าง หรือใบแก่ ดังนี้ 
• ถ้าขาดไนโตรเจน ใบจะเหลืองทั้งใบ 
• ถ้าขาดฟอสฟอร์รัส ใบจะเป็นสีม่วง
• ถ้าขาดโพแทสเซียม จะเริ่มเหลืองขอบ ๆ ใบ

ความรู้เชิงลึกของนักวิชาการ

• หน้าที่ของธาตุไนโตรเจน
• ไนโตรเจนเป็นองค์ประกอบของคลอโรฟิล ที่จำเป็นสำหรับการสังเคราะห์แสงเพื่อสร้างโปรดตีนและเอนไซม์ เมื่อขาดไนโตรเจน จึงไม่สามารถสร้างคลอโรฟิล จึงไม่เขียว จึงเหลืองนั่นเอง เมื่อขาดเอนไซม์เซลพืชหยุดเจริญเติบโต 
• ดีเอนเอ มีไนโตรเจนและฟอสฟอร์รัสเป็นองค์ประกอบ 
• ฮอร์โมนพืช ๒ อย่างที่มีไนโตรเจนเป็นองค์ประกอบ ไซโตไคนินที่ใช้ในการแบ่งเซล์ และออกซินที่ช่วยให้เซล์โตขึ้น  เมื่อขาดไนโตรเจนพืชจึงไม่โต แกร็น
• ไนโตรเจน จำเป็นสำหรับโมเลกุลสัญญาณ คือ ไนทริกออกไซด์ มีความสำคัญต่อการงอก การทำงานของฮอร์โมนพืช  ควบคุมการทำงานของเซล์ในเรื่องต่าง ๆ 
• หน้าที่ของฟอสฟอรัส 
• เป็นองค์ประกอบสำคัญของ DNA ซึ่งทำหน้าที่สร้าง RNA ซึ่งทำหน้าที่สร้างโปรตีน อันเป็นหัวใจของการสร้างเอนไซด์ ที่ควบคุมทุกอย่าง
• เป็นองค์ประกอบของ สารพลังงานสูง (ATP) ซึ่งจำเป็นสำหรับการสร้างเคราะห์สารอาหารทุกชนิดและการหายใจ การดูดธาตุอาหาร 
• ดังนั้นถ้าขาดฟอสฟอรัส พืชจึงไม่โต
• หน้าที่ของโพแทสเซียม
• ทำหน้าที่เปิดปากใบ  ถ้าปากใบไม่เปิด ก็คายน้ำไม่ได้ คายน้ำไม่ได้รากก็ดูดน้ำไม่ได้ เมื่อดูดน้ำไม่ได้ ก็ลำเลียงธาตุอาหารขึ้นข้างบนไม่ได้  
• ดังนั้นโพแทสเซียม (และโบรอน) จึงเป็นกลไกของการลำเลียงอาหารของพืช ถ้าแบ่งอวัยวะของพืชออกเป็นผู้สร้างและผู้ใช้  ผุ้สร้างอาหารคือใบ ผู้ใช้คือราก ยอดอ่อน ดอก ผล ซึ่งถ้าขาดผู้ส่งอาหาร จึงไม่ออกดอกออกผล
• เมื่อใบพืชเจอเชื้อโรค พืชจะสั่งให้ทุกเซล์สร้างสารปฏิชีวนะขึ้นแล้วส่งไปทั่ว ดังนั้นโพแทสเซียมจึงมีความสำคัญต่อภูมิคุ้มกันโรคมาก 

วันนี้พอแค่นี้ครับ .... เจอกันใหม่